1970’te başkent Priştine’nin merkezi ısıtma sistemi olarak kuruldu Termokos. 1990’lı yıllarda kapasite gelişimine gidildi ancak dönemin gergin atmosferinde bu plan gerçekleştirilemedi. İnşa edilen yeni bina, çatısı tamamlanmadan 4 duvar şeklinde kaldı. Binanın günümüzde Priştineli gençlerin fikirlerini somutlaştırdığı bir alternatif mekan olacağı kimsenin aklına gelmezdi. Termokiss bugün alternatif bir sosyalleşme merkezi olarak gençlerin hizmetinde.
Termokos, 1970 yılında başkent Priştine’nin merkezi ısıtma sisteminin sağlanması için inşa edildi. 1974’te Priştine Toplu Konut İdaresi bünyesine alınan kurum, 1978’de Priştine Belediyesine bağlı bağımsız bir kamu şirketi olarak faaliyet göstermeye başladı. 1999 savaşından sonra bir süre faal olmayan şirket, 2006 yılında kamu şirketi statüsüne alındı ve 2008’de tekrar Priştine Belediyesine bağlandı. Termokos bugün genişleyen ısıtma ağı ile başkentin sosyal refah seviyesini yükselten bir değer. Bu değerin yanında ise bir grup gencin insiyatifi ile gelişen Termokiss bulunuyor.
Bugün bir sosyalleşme mekanına dönüştürülen Termokiss binası savaştan biraz önce 1997 yılında inşa edilmeye başlanmış ancak bitirilememişti. Savaştan sonra atıl durumda olan bina uzun süre uyuşturucu kullananların mekanı oldu. Karanlık ve atıl durumu şehrin girişinde bir ucubeyi andırıyordu.
9 Temmuz 2016 tarihinde ise Priştineli genç sanatseverler ile Belçika ve İsviçre’den gelen gönüllülerin girişimi ile binanın olmayan çatısı inşa edildi. Projeye Termokos Merkezi Isıtma Şirketi ile Priştine Belediyesi destek oldu. Bir takım bürokratik engeller aşılınca Termokos ve girişimin önceki adı olan Kismet birleştirilerek Termokiss adı ortaya çıkmış oldu.
2016 yılında Priştine Belediyesi’ne yapılan talebe ancak 2017 yılında cevap geldi ve böyece sözkonusu binanın ve etrafındaki bahçe alanı Termokiss topluluğunun kullanımına verildi. Yatay bir örgütlenme içerisinde olan Termokiss topluluğu her ne kadar kurumsallaşmak istemese de, etkinliklerin sürdürülebilir olması, ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirlliğinin devam ettirilmesi için kayıtlı bir sivil toplum örgütüne dönüşmesi ihtiyacı ortaya çıktı. Böylece Termokiss topluluğu Rritu adıyla sivil toplum örgütü olarak kaydını yaptırdı. Ancak Termokiss topluluğu her Çarşamba akşamı düzenlediği toplantılarda yatay bir organizasyon şemasını sürdürmek için hassas davranıyor.
Termokiss ilk yılında Krejt Ka Pak adı altında çeşitli konser, sergi, çalıştaylar düzenledi. Binanın onarımı için maddi destek toplama amacı ile çeşitli konserler düzenlendi ve bu konserlere Kosovalı çok sayıda sanatçı gönüllü destek verdi. Böylece yavaş yavaş binanın yüzü değişmeye başladı. Önce dış cephesi yenilendi sonrasında izolasyon, ve altyapı ihtiyaçları için çare araştırılmaya başlandı. Krejt Ka Pak etkinliği yıllar içerisinde gelenekselleşti ve programı genişledi.
Termokiss günümüzde haftalık düzenli etkinlik programlarına sahip olan bir sosyalleşme merkezi olarak hizmet veriyor. Termokiss’te film gösterimleri, konserler, sergiler, paneller, kermesler ve oyun günleri düzenleniyor. Belirli bir ajandaya sahip olmakla beraber, gençlerin proje ve etkinlik tekliflerine de açık bir etkinlik alanı olarak gençlerin fikirlerine değer veriyor. Termokiss ayrıca son zamanlarda belediyelere ait atıl durumda olan taşınmazların topluma kazandırılması konusunda paneller düzenliyor.
Günümüzde Termokiss 200 metrekarelik kapalı alanı ve bina içerisinde inşa edilen asma katında kütüphanesi, mutfağı ve altyapı ihtiyaçları olan bir sosyalleşme merkezine dönüştü. Termokiss’in geleceği, atıl durumda olan diğer kamu mekanlarının topluma kazandırılması konusunda ilham kaynağı olmaya devam ediyor. Kosova’da şu anda Lumbardhi Sineması, Jusuf Gervalla Sineması, Kino Armata, Boks Kulübü gibi kamusal alanlar topluma kazandırldı, yakın gelecekte Kino Rinia’da bu listeye dahil olacak. Gecikmeli de olsa Kosova gençleri ve kültür sanat faaliyetleri yürüten topluluklar temel ihtiyaçlarını karşılayabilir duruma gelmeye başladılar. Bunun hangi yönetim modelleri ile sürdürülebilir hale getirilmesi şu anda bu topluluğun tartışması gereken önemli konulardan birini teşkil ediyor.
✎ Bengi Muzbeg
Bu yazı EFB’nın (European Fund for the Balkan) mali desteğiyle hazırlanmıştır. Bu yayında ifade edilen görüşler Prizren Medya Derneği’ne aittir ve hiçbir şekilde EFB’nın (European Fund for the Balkan) görüşü olarak kabul edilmez.
