Mitrovica’nın kuzeyinde günlerdir durulmayan ve şiddete dönen olayların yatıştırılması için yoğun bir uluslararası çaba sarf ediliyor. Bu çaba Euro-Atlantik ittifakının tüm paydaşlarını kapsıyor. Avrupa Birliği’nin (AB) ve Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) atadığı Özel Temsilciler, Miroslav Lajcak ve Gabriel Escobar, Kosova’yı ziyaret ederek Başbakan Albin Kurti ile 5 Haziran tarihinde yaklaşık 3 saat süren bir görüşme yaptı. Görüşme sonrası daha önce de dile getirdikleri 3 temel talepte bulundular. Kuzeydeki olaylardan dolayı son derece endişeli olduklarını ifade eden üst düzey diplomatlar, bölgede bir an önce tansiyonun düşürülmesini, Sırpların da katılımıyla yerel seçimlerin tekarlanmasını ve diyalog masasına dönülmesini istediler. 

Diğer taraftan yerel Sırpların boykot ettiği belediye başkanlığı seçimlerinde kuzeydeki 4 belediyenin yeni başkanlarından ikisi Vetevendosje ikisi de Kosova Demokratik Partisi’nden (PDK) seçilmişti. Ancak yeni belediye başkanlarının görev yerleri olan belediye binalarının önlerinde şiddete varan protesto gösterileri düzenlenmeye devam ediyor. Olaylar 26 Mayıs tarihinde yeni seçilen Belediye Başkanlarının, Kosova polis kuvvetlerinin eşliğinde belediye binalarına girmesiyle patlak verdi. Şiddete varan bu olaylarda 30 kadar KFOR askeri ve 6 Kosova polisi yaralandı. Sırp tarafı ise 50’den fazla göstericinin yaralandığını bildirdi. Olayların bu şekilde ilerlemesi çatışma riskini de gündeme getirdi. Bu eylemlerin ardından NATO takviye kuvvetler göndermeye karar aldı. İlk komando birlikleri 4-5 Haziran tarihlerinde Türkiye’den geldi. 

Taraflar ne diyor?  

Başbakan Albin Kurti, tutumunu yineleyerek kuzeydeki olayların yatışması ve ileriye doğru bir adım atılması için oradaki kriminel grupların güvenlik güçlerine ve gazetecilere saldırılarını acilen durdurması gerektiğini söyledi. Kurti, Brüksel’den ve Washington’dan bu yönde bir çağrıda bulunmalarını isteyerek, şiddete karışanların cezalandırılması gerektiğini söyledi. Başbakan Kurti, Mitrovica’nın kuzeyinin çetelere emanet edilemeyeceğini söylemeye devam ediyor. 

Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ise kuzeyde artan gerilimden dolayı Kosova Başbakanı Albin Kurti’yi suçladı.  Sırbistan’ın barış istediğini öne süren Vucic, göstericileri KFOR askerlerine saldırmamaları konusunda uyardı. Sırp göstericilerine Kosova polisinin müdahale ettiğini belirten Vucic,  yerel Sırplarla KFOR-u çatıştırmak Albin Kurti’nin işine geldiğini iddia etti. 

Diğer taraftan hükümet karşıtı protesto gösterileri Sırbistan’ın başkenti Belgrad’da da örgütlenmeye başlandı. Yoğun kalabalık kitlelerin katıldığı protesto gösterileri “Sırbistan, şiddete karşı” sloganı ile yapılıyor. Halk kitlelerinin yoğun olarak katıldığı gösterilerin bu cumartesi (10 Haziran) de devam etmesi bekleniyor. 

Olaylar nasıl gelişti? 

Kosova ile Sırbistan arasında inişli çıkışı bir yolu takip eden diyalog süreci sıkça çeşitli sebeplerden dolayı kesintiye uğradı. Kosova’nın Sırp ürünlerine uyguladığı % 100 vergi zamanında olduğu gibi bugünlerde de diyalog konusu askıya alınmış durumda.  Kosova tarafının, Kosova şehirlerinin işaretleri ile verilen Sırp plakalarının geçersizliğini ilan etmesi ve bu araçların Kosova makamlarında kayıt olmasını istemesiyle başlayan kriz, siyasi boyutlara da ulaştı. Sırp Listesi, Kosova kurumlarındaki tüm görevlerinden istifa etme kararı aldı. Mitrovica’nın kuzeyindeki Sırp belediye başkanlarının da istifa etmesi üzerine seçimlerin yinelenmesi gündeme geldi. Ancak Sırplar, Kosova ile Sırbistan arasında yapılan bir anlaşmanın taahhüdü olan Sırp Belediyeler Birliğinin kurulmasını ön şart olarak ileri sürdüler. Kosova hükümetine yapılan uluslararası baskıya rağmen Sırp Belediyeler Birliğinin kurulması konusunda kayda değer bir ilerleme kaydedilmedi. Böylece bir kez daha diyalog süreci tıkanmış oldu. Ancak arada düzenlenen kısmi yerel seçimlerde Sırpların boykotu üzerine seçilen Arnavut belediye başkanlarının göreve başlama konusu şiddete varan gösterilere neden oldu. Söz konusu gösteriler bugün de devam ediyor. 

Tüm bu gelişmelere rağmen şu anda durma noktasında olan Kosova ile Sırbistan ilişkilerinin normalleşmesini öngören diyalog süreci Avrupa Birliği’nin kolaylaştırıcı rolünde ve başta ABD olmak üzere diğer uluslararası aktörlerin desteğinde ağır ağır ilerliyor ve nihai bir anlaşmayla sonuçlanması bekleniyor. Ancak nihai bir politik anlaşma için tarafların tutumları halen birbirinden uzak kalmaya devam ediyor.

✎ Esin Muzbeg

© PRIZMA MEDIUM