Çocuk yaşlardan beri sporla iç içe olan Edis Krusha, spor ve turizm ikilisinin Prizren’e çok yakışacağını söylüyor. Prizren’in spor ve turizm alanında coğrafi konum olarak önemli bir yere sahip olduğunun altını çizen Krusha, bu alanda daha fazla tanıtıma ihtiyaç olduğunu ifade ediyor. Edis’le doğa sporları ve turizm üzerine konuştuk.
Edis’i röportaj için ilk aradığımda, koşudan dönüyordu Maraş’ta dinlenmek için bir patika yoluna çekilmişti. Ben de 10 dakikaya Edis’in yanına geçmiştirm. Prizren böyle bir kasaba, evden çıkıp yürüyerek yakında bir patika yoluna geçebilir, o yolu takip ederek Kaleye veya Şar dağlarına çıkabiliyoruz.
Çocuk yaşlarda mahalle aralarında saatlerce basketbol, futbol oynadığını anlatan Edis Krusha, takım birkaç kez değişirdi, sonra herkes gitmiş olurdu ben oynamaya devam ederdim diyor. Ancak o spor hevesinin sadece bir aktiviteden ibaret olduğunu dile getiren Krusha, kondisyon hesaplaması, daha iyi olabilmeyi hedefleme gibi bir disiplinin olmadığının altını çiziyor. Gençliğin verdiği heyecanla mahalle futbol maçları haricinde sigara ve alkolün bolca tüketildiği kafelerde zaman geçirdiklerine değinen Krusha, bu iki faaliyetin birbirine pek yakışmayacağnı ve o döneme spora ara vermiş olarak baktığına değiniyor.
Savaş sonrası Birleşmiş Milletler Kosova Misyonu’nda (UNMİK) çalışmaya başlayan Krusha, orada shortunu giyip koşuya çıkan insanlarla, çalıştığı kurumun bir fitness salonu olduğu gerçeğiyle karşılaşınca önce fitness’e sonra da doğa sporlarına ilgi duymaya başladığını ve araştırdığını söylüyor.
Sık sık kayağa gittiği Brezovica’da bir mekanın sahibinin kendisine, bölgedeki bir Sky Running grubun düzenleyeceği bir yarışmaya katılmasını önermiş, bu yarışma da Edis’in ilgisini çekince ilk kez, alışmadığı mesafede bir yarışa başlamış oldu. O dönem Kosova’da pek ilginin olmadığını belirten Krusha, Sky Running tanıtımı üzerine bir sertifika aldığını ve bu alanda çalışmalara başladığını belirtiyor. Krusha, Balkan şampiyonasında birincilik kazanmış, 2019 yılında İtalya’da düzenlenen dünya şampiyonasına katılmış, triatlon yapan ilk Kosovalı olmasına rağmen ilgisizlikten bir nebze şikayetçi.
Edis’le röportaj için buluştuğumda Maraş’tan çalıların arkasında bir patika yolunda buluştuk. Ben Şadırvan’dan oraya 10 dakika içinde varmıştım. O patika yolundan yürüseydik, Kaleye veya Şar dağlarına çıkabilrdik. Bu yüzden Edis’e doğa sporları ve turizm kapsamında Prizren’i sormak istedim.
Prizren coğrafi konumu olarak, Şar Dağları Milli Parkı’na kolay erişim imkanı sağladığı için, kasabanın açık hava etkinlikleri için uygun bir yer olduğunu dile getiren Krusha, Şehirden başlayarak, 400 metre yükseklikteki farklı patikalara veya 2500 metre yükseklikteki dağ tepelerine ulaşmak mümkün. Bu aktivitelerin sky running, trail running veya dağ ve yol bisikleti ile de yapılabileceğine değiniyor. Eskiden insanların farklı amaçlarla doğaya gitmeyi tercih ettiğine değinen Edis, zamanla pek çok kişi doğa yerine kafelerde veya alışveriş merkezlerinde zaman geçirmeye başladığını dile getiriyor. Doğaya ve doğadaki canlılara acımasızca yaklaştığımıza işaret eden Krusha, “Doğadaki her şey güzeldir. Onca rengin bir arada nasıl muazzam bir kombinasyonu olduğunu görürsünüz. Fakat Kosova’nın en büyük sorunlarından biri, nereye giderseniz gidin, bir çöplükle karşılaşmanız” değerlendirmesinde bulunuyor. Öte yandan Krusha, nesli tükenmekte olan balkan lynx’ine de değinerek, hayvanların öldürüldüğü, bunların kimi zamanlarda da içi doldurularak süs malzemesi haline getirildiğini söyleyerek doğaya ve canlılara karşı acımasızca davrandığımızı ve bir şekilde farkındalık kazanmamız gerektiğini söylüyor.
Düzenlenen organizasyonların da artık daha profesyonel olması gerektiğini dile getiren Krusha, oradaki çalışanların, katılan gönüllülerin çalıştıkları alanda bir bilgi sahibi olmaları gerekmekte. Kuzey makedonya’da sporcuların ağırlanmasından tutun, bir çok farklı noktada çok çalışarak kendilerini iyice geliştirdiler.
Peki ya sporcularımızın yaşadığı zorluklar var mı bunları nasıl geliştirebiliriz?
Doğa sporlarında hiçbir sorun veya zorlukla karşılaşmıyoruz. Bana göre sadece turistleri ilgisini arttırmak için için biraz daha tanıtım yapmaya ve yukarıda bahsedilen etkinliklerin faydaları konusunda vatandaş farkındalığı üzerinde biraz daha çalışmaya ihtiyacımız var.
Öte yandan, bu aktiviteleri yapan sporculara göre, bazı ekipmanlar için belediye yetkililerinden biraz daha destek almamız gerekiyor. Ayrıca gençlerle biraz daha çalışarak, onları açık hava etkinliklerini yapmaya teşvik etmek için motivasyon oluşturmamız gerekiyor.
Edis, doğa sporlarında hırslı ve kondisyonu yüksek pek çok gencin varlığından söz ederken, bir spor disiplini olmadıkça bunların çabucak tükendiğinin altını çizerken, bu aktivitelere merak salanların hayatlarına bir spor disiplini yerleştirmeleri gereltiğinin altını çiziyor.
Öte yandan ana akım sporlarda da Liria’nın süper lige doğru ilerlediğine, Bashkimi’nin de şampiyonluklar kazandığına değinen Krusha, kadrolarda pek çok yabancı oyuncuya rastlandığını dile getirirken, altyapıların geliştirilmesi ve yeni sporcuların teşvik edilmesi gerektiğine. Bunun için milli bir sorumluluk gibi hareket edilmesi gerektiğine dikkat çekiyor.
Edis uzun yıllardır, turizim ile ilgileniyor. Turistleri ağırlıyor, onlara rehberlik ediyor. Turistlerin buraya geldiğinde ne ile karşılaştıklarını, beklentilerini ve eksikliklerimizi Edis’ten dinlemek istedim.
Prizren’i ziyaret eden turistlerin çoğu genellikle şehir turu planlamıştır ve haritalara ve online bilgilere başvururlar. Ancak geldiklerinde yerel biriyle karşılaşırlar veya yerel bir rehber kiralayarak şehri farklı bir açıdan keşfederler ve ziyaret ettikleri her yerde çok iyi karşılanırlar. Şehir turunun yanı sıra özellikle açık hava etkinlikleri için gelen turistlerimiz de var. Onlar farklı bir şey deneyimlemek istiyorlar, bu yüzden ilkbahardan sonbahara kadar Şarri Dağları’nda yürüyüş yapmak istiyorlar. Ve kışın kar yağdığında da ski-touring, kar ayakkabısı ve alp disiplini kayak sunuyoruz. Bazı turistler keşfetmeden şehre uğramak için ziyarete geliyorlar. Ayrıca “Kosova” duyduklarında hala siyasi krizlerle karşılaştıklarını düşünüyorlar. Ancak insanlarla tanışıp şehrin sunduklarına baktıklarında, olumlu bir şekilde şaşırırlar. Şehir, çok zengin bir tarihe ve kültürel mirasa sahiptir. Ayrıca her mevsim farklı etkinlikler sunar.
Eksik olan şey kültürel miras nesnelerine erişimdir. Bunların çoğu uzun süredir beklenmedik bir renovasyon sürecinde. Ve bazıları ziyaret saatleri tablosu olmadan ziyaret edilemiyor. Daha fazla pratik yaparak ve yurt dışında tanıtım yaparak Prizren şehrinde zengin kültürel mirasın yanı sıra açık hava sporları kültürünün oluşturulması için daha fazla çalışabilmemizi umuyorum.
Röportaj: Suer Celina
